De boerderij van Has van de Coevering

De Kortfoort

Has van de Coevering (1888-1968), leert het boerenbedrijf van zijn vader Claas (1846-1921). Hij gaat geld verdienen bij Hartog, terwijl zijn vrouw, Maria van Loon (1892-1966), blijft bijdragen aan het inkomen van het gezin, want in Oss, is ze als kundig naaister graag gezien bij gegoede families, zoals het winkeliersgezin Speet. Has koopt rond 1920 een oud boerderijtje met een lapje grond erbij, gelegen, aan de Kortfoort, een verbindingsweg aan de westelijke rand van de bebouwde kom van Oss, en bouwt er een grotere boerderij overheen, waarna hij het uitgeleefde boerderijtje afbreekt. Ze krijgen tussen 1916 en 1931 dertien kinderen, waarvan er een aantal te maken krijgt met de woningnood na de Tweede Wereldoorlog, waardoor gezinnen met minstens twee kinderen pas in aanmerking kwamen voor een woning.

De boerderij aan de Kortfoort,
geschilderd door Theo van de Coevering.

Sociale betrokkenheid

Has en Maria hadden al een reputatie van sociale betrokkenheid en flexibiliteit, sinds zij na het vroeg overlijden van Has' zuster Dina (1879-1918) en haar man Thé Derks (1878-1918), 3 van de 5 wees geworden kinderen in hun gezin opnamen. Een hele zorg: 3 van die pubers naast hun gezin met kleinere kinderen. Als de kinderen groot zijn stopt Has met de landbouw, later stopt hij ook met de koeien, de varkens en na 1960 als laatste de schapen. Van de varkenskooi, die gescheiden door de oprijlaan, aan de zuidzijde van de boerderij ligt, worden later garages gemaakt voor de verhuur.

Inwoning

In 1945 is hun zoon Rini (*1920-2007) de eerste die thuis introuwt met Tonny Hartjes (1921-1990). Als ze twee kinderen hebben, Mia (*1946) en Ad (*1947) komen ze in aanmerking voor een naoorlogse woning en verhuizen ze naar de Akkerstraat bij de watertoren.
In 1949 is hun zoon Nico (*1922-2009) de tweede die thuis introuwt met Joke Zoontjes (1921-1976). Als ze twee kinderen hebben, Marijke (*1950) en Jan (*1951) komen ze ook in aanmerking voor een naoorlogse woning en verhuizen ze.
In 1953 is hun zoon Theo (*1926) de volgende die thuis introuwt met Annie van den Hurk (*1928). Op het voorste gedeelte van de deel, daar waar eerst de koeien stonden, komt hun slaapkamer, terwijl de linnenkamer rechts in het voorhuis, hun woonkamer wordt. Theo, een bedreven timmerman, bouwt de nodige slaapkamers op de open zolder. In de volgende jaren worden daar twee dochters geboren: Martine (*1954) en Marian (*1956), steeds in hun woonkamer, de oorspronkelijke linnenkamer (het meest rechtse raam op de afbeelding), die voor de gelegenheid als kraamkamer werd ingericht.

De boerderij aan de Kortfoort,
het voorhuis met rechts de kamer die
alle mogelijke bestemmingen heeft gehad.

De voordeel

Als hun jongste dochter Trees (*25 november 1931) in 1956 trouwt met Ton Lammerts (1930-1989) komen ze ook op de boerderij wonen, ze doen dan samen met de woonkamer van het gezin van opa en oma, maar ze krijgen de slaapkamer op de voordeel die opa Has voor zichzelf had ingericht; in 1956 wordt daar hun dochter Miny geboren, en in 1960 en 1961 hun zoons John en Rob.

Opa en oma

Theo en Annie krijgen vanwege hun twee kinderen, rond 1957 een woning aan de Landweerstraat, gelegen in de eerste naoorlogse nieuwbouwwijk in Oss. Wel belooft Theo zijn moeder bij vertrek plechtig, dat als de andere kinderen het huis uit zouden zijn, hij met zijn gezin zou terugkomen om voor zijn ouders te kunnen zorgen.
Trees en Ton verkassen dan naar het voorhuis, waar ze de woonkamer krijgen en als slaapkamer de voormalige linnenkamer rechts. Opa Has kan dan zelf met oma Maria, zoals hij graag wilde, op de voordeel van het achterhuis gaan wonen, want daar heeft hij een een woonkamer en een keuken ingericht, en ze blijven slapen in de opkamer van de uitgebouwde keuken links.

De achterdeel

Ook Trees en Ton komen met twee kinderen in aanmerking voor een eigen woning, maar de derde is al geboren, voor ze in 1961 verhuizen naar de Maximiliaan van Oostenrijkstraat in de Osse nieuwbouwwijk de Krinkelhoek. Boerendochter Trees kan echter niet wennen aan het wonen in de burgermanswoning in de Maximiliaan van Oostenrijkstraat: man naar het werk, kind op de fiets naar school brengen, en geen oppas voor de twee kleintjes. In 1963 mogen ze komen wonen op de achterdeel, waar vroeger de landbouwmachines stonden. Ze laten Adriaan van Schijndel (1925-1986), de man van haar zus Leen van de Coevering (1924-1998), aannemer in Geffen, de achterdeel verbouwen tot woonhuis, terwijl broer Theo de kozijnen plaatst. De drie maanden die de verbouwing duurt, mogen ze doorbrengen bij Dina (1921-2007) en Charles Ceulemans (1920-2008), die zelf geen kinderen hebben. Tante Dina is dolgelukkig dat ze voor John mag blijven zorgen als Trees en Ton met de jongste en de oudste weer naar de Kortfoort vertrekken.

De achterzijde van de boerderij met de deel,
met het kippenhok tegen de achtermuur,
fruitbomen en de zoei, en rechts het varkenshok.

Theo en Annie

Rond 1962 moet oma naar het ziekenhuis, en als ze weer thuis komt wil ze niet meer in het achterhuis wonen, ze wil weer terug naar het voorhuis, waar ze tenminste nog op straat kan kijken. Daardoor krijgen Theo en Annie, eerder dan voorzien, gelegenheid om weer thuis te komen wonen, met hun 3 kinderen, want in de Landweerstraat is Margareth in 1961 als derde geboren.

Kabaal

Uiteindelijk wonen opa en oma te midden van twee jonge gezinnen met samen 5 kinderen: een hele drukte, maar ze zijn er erg gelukkig mee. En dan de zondagen nog: dan komen de meeste kinderen met hun kroost op bezoek in het ouderlijk huis. De neefjes en nichtjes beleven dan een geweldige tijd, samen ravotten op de boerderij, met zijn hoekjes en gaatjes, de weilanden, de zoei, d'n hof met zwarte bessen, groenten en aalbessen, de vroegere varkenskooi, en de boomgaarden met perziken, kersen en peren rond het huis. Op die dagen was het daar een kabaal vanjewelste!

Piet en Tonny

Maar het wordt rond 1963 nog drukker, want Piet (1927-1992) en Tonny Guntlisbergen (1929-2006) gaan zelf een huis bouwen op Kortfoort 99, waarom ze met hun 4 kinderen zolang bij opa en oma in het riante kippenhok tegen de achtergevel van het achterhuis mogen komen bivakkeren. Op de boerderij wonen dan, naast oma en opa, voor korte tijd drie gezinnen met samen 10 kinderen. Piet en Tonny vertrekken zodra hun nieuwe huis bewoonbaar is, en krijgen daar in 1965 Anita als vijfde.

1966

De laatste die op de boerderij wordt geboren is Sandra (*1966), van Trees en Ton. Ook in het jaar 1966 overlijdt oma Maria, een verlies wat opa Has niet te boven kan komen, en hij vertelt zijn kleinkinderen dat hij naar oma gaat als hij 80 is.

Onteigening

Het was al langer bekend dat de boerderij zou moeten wijken voor de vooruitgang van Oss, want er was een zwembad geprojecteerd op die plaats. In die tijd zagen enkele broers hun plannen, om zelf naast de boerderij te bouwen, in rook opgaan.
Het verdriet van het overlijden van oma Maria, de ophanden zijnde sloop van zijn boerderij en het bouwrijp maken van de omgeving: opa Has kan het niet verkroppen, hij overlijdt levensmoe op zijn 80e, zoals hij zijn kleinkinderen steeds gezegd had.

Ton en Trees verhuizen weer naar de nieuwbouw, nu in de Hertogin Sophiastraat en Theo en Annie verhuizen ook naar een huis in de Krinkelhoek. Het is opa Has gelukkig bespaard gebleven, mee te moeten maken hoe zijn levenswerk in 1968 met de grond gelijk gemaakt werd.